Obecnie haft wraca do łask i coraz więcej młodych ludzi odkrywa w sobie tę pasję. Na rynku jest szeroka oferta pasmanteryjna, która oferuje materiały, kanwy z naniesionymi wzorami, wzory graficzne, nici, igły i inne akcesoria, które zachęcają, by tworzyć niepowtarzalne dzieła.
Przygodę z haftem można zacząć właśnie od haftu krzyżykowego. Cieszy się dużą popularnością ze względu na niezbyt skomplikowaną technikę, ale również olbrzymią ilość wzorów proponowaną do wyszycia i efekt końcowy.
Potrzebujesz na początek materiał (kanwę, płótno, len), mulinę, wzór (może być liczony, gotowy diagram, lub kanwa drukowana), igły (specjalne do haftu mają tępe końcówki), nożyczki, tamborek.
W hafcie krzyżykowym ważne jest, aby zrozumieć schematy graficzne. Każda krateczka na takim schemacie to jeden krzyżyk. Kolor krzyżyka sprawdzamy w załączonej legendzie, odpowiada on numerowi danej nici. Jeśli krzyżyk nie ma symbolu i koloru, to pozostaje niewyszyty.
Do wyszywania musisz się zaopatrzyć w odpowiednie igły z tępą końcówką. Grubość igieł dobiera się w zależności od gęstości materiału i grubości nici. Gdy wyszywamy na bardzo gęstym materiale, trzeba czasami użyć igieł ostrych. Dla początkujących proponuję jednak zacząć od kanwy nie tak gęstej. Aby dobrze opanować technikę najlepiej nauczyć się na kanwie, w której potrafisz wyodrębnić każdy krzyżyk. Na przykład len wydaje się być zbyt trudny na początek, ale potem czemu nie, wychodzą na nim piękne prace.
Przyda ci się również tamborek do naciągnięcia kanwy, krzyżyki wychodzą wtedy równe i wypracowane.
Jeśli wykonasz obrazek wyszywany haftem krzyżykowym, pozostaje Ci jeszcze zadbać o jego oprawę. Przed oprawą należy gotową pracę wyprać w delikatnym proszku, bez wybielaczy; możesz to zrobić ręcznie. Potem należy wyprasować na lewej stronie; bezpiecznie jest zrobić to przez wilgotną ściereczkę, letnim żelazkiem na miękkim podłożu, żeby zbyt mocno nie spłaszczyć wzoru.
Tak przygotowany obraz można oprawić samodzielnie lub oddać do oprawy.
Haft krzyżykowy
Darmowe wzory haftu.
MATERIAŁY:
Do hartu krzyżykowego nadaje się materiał, w którym można policzyć nitki. Krzyżyk wypełnia powierzchnię małego kwadracika, również nitki tkaniny muszą tworzyć kwadraty. Znakomicie nadaje się do tego len.
Krzyżyki haftujemy o takiej samej liczbie nitek na wysokość i szerokość, np. na 2,3 lub 4 nitkach. Początkujący powinni zaczynać na tkaninie aida.
Tkanina Aida jest idealnym materiałem do wyszywania krzyżyków. Ma równe sploty na wysokość i wysokość.
Tkanina ta to 100% bawełny, oprócz czytelnego haftu można ją barwić lub tworzyć nadruki.
Jest łatwa w pielęgnacji i na tyle silna, aby wytrzymać wielokrotne wyszywanie.
Do haftowania nadają się muliny, perłówki, ale też grubsze włóczki. Istotne jest aby gru5bość włóczki była odpowiednio dobrana do materiału, na którym chcemy haftować.
Przy wykonywaniu wyliczanych krzyżyków używamy zawsze tępej igły do haftu. Dzięki temu unikniemy przekłuwania nitek tkaniny. Aby krzyżyki były równe, dobrze jest napiąć tkaninę na tamborku.
ZASZYWANIE NITEK: Początek nitki przytrzymywany jest po lewej stronie robótki przez pierwszy ścieg łączący. Haftując grubszą włóczką wystarczy przeprowadzić nad początkiem nitki 3 lub 4 ściegi łączące. Przy gładkich przędzach do haftu np. bawełnie czy jedwabiu wykonujemy więcej takich ściegów. Aby zaszyć koniec nitki, należy po prostu przeprowadzić igłę po lewej stronie robótki pod kilkoma już istniejącymi ściegami łączącymi.
IGŁY: Hafty na tkaninach o policzalnych nitkach wykonujemy zawsze tępą igłą do haftu, tzn. igłą nie mającą ostrego czubka. Wzory przeniesione uprzednio na gęsto tkane materiały wypełniamy używając ostrej igły.
Ostrych igieł używa się również, gdy do materiału o trudno policzalnych nitkach przyfastrygujemy straminę lub kanwę. Ostrą igłę należy wówczas wkłuwać pionowo przez obie tkaniny. Grubość igieł oznaczana jest numerami i dostosowana, zarówno jeśli chodzi o grubość jak też wielkość uszka, do grubości tkaniny i nici do haftu. Najczęściej używa się igieł (zarówno tępych jak ostrych) grubości 18-24. Im większa jest liczba określająca igłę, tym jest ona cieńsza.
PRASOWANIE:
Gotowy haft należy prasować zawsze po lewej stronie - najlepiej przez wilgotną ściereczkę. Powierzchnie nie wypełnione krzyżykami można przeprasować jeszcze raz po wierzchu. Ważna jest przy prasowaniu miękka podkładka, np. molton. Dzięki niej wzór pozostaje po prawej stronie plastyczny. Przy wyborze temperatury żelazka kierujemy się rodzajem tkaniny i nici do haftu. Jeśli temperatura prasowania tkaniny i nici różni się, wybierzmy tę niższą.
Ścieg krzyżykowy - wykonanie
Krzyżyki wykonywane w poziomych rzędach.
Rysunki 1, 2 i 5 przedstawiają wykonanie krzyżyków w rzędach tej samej długości, haftując od góry do dołu. W rzędzie nieparzystym (1) haftuje się ściegi podstawowe od lewej strony u dołu ku prawej u góry, w rzędzie powrotnym (parzystym, 2) ściegi kryjące od prawej strony u dołu ku lewej u góry.
Rysunki 3, 4 i 6 przedstawiają haftowanie krzyżyków w rzędach od dołu do góry. Ściegi podstawowe haftuje się wówczas od prawej strony u góry do lewej u dołu (3), ściegi kryjące od lewej u góry ku prawej u dołu.
W prostych rzędach przy przejściu do następnego rzędu powstaje przy lewym lub prawym brzegu po lewej stronie robótki pionowy ścieg łączący podwójnej długości (5 + 6).
Jeśli początek rzędu jest przesunięty, po lewej stronie powstaje ukośny ścieg łączący podwójnej długości, patrz rys. 7,
Jeśli wewnątrz motywu nie należy haftować jednego lub dwóch - najwyżej trzech -ściegów, można tę przestrzeń ominąć ukośnym ściegiem łączącym (8). Przy większych odstępach należy z tyłu robótki zaszyć nitkę.
Krzyżyki w rzędach.
Krzyżyki w pionowych albo poziomych rzędach łączących.
Jeśli we wzorze dwie płaszczyzny połączone są poziomym lub pionowym rzędem, można krzyżyki haftować od razu w całości. Rysunek 9 przedstawia poziomy rząd wykonywany od razu od strony lewej do prawej, rys. 10 poziomy rząd wykonywany od strony prawej do lewej, rys. 11 i 12 przedstawiają pionowy rząd wykonywany od góry do dołu, a rys. 13 i 14 pionowy rząd wykonywany od dołu do góry.
Ścieg petit point.
Wierzch robótki wyhaftowanej tymi ściegami wygląda tak samo jak haftowany prostymi ściegami gobelinowymi. Ścieg łączący po lewej stronie biegnie ukośnie i obejmuje 2 skrzyżowania nitek tkaniny. Każdy ścieg przebiega - jeśli rząd haftowany jest od strony prawej do lewej - od lewej strony u dołu przez skrzyżowanie nitek do prawej strony u góry, ścieg łączący po lewej stronie prowadzi do następnego miejsca wyciągnięcia igły, patrz próbka haftu. Można ściegiem „petit point" haftować również na napiętych nitkach. Rysunki pokazują wykonanie na jednonitkowej straminie. Ze względu na przejrzystość stramina przedstawiona jest w dużym powiększeniu, tak aby można było dokładnie zobaczyć jak przebiegają ściegi po lewej stronie robótki. Ściegiem „petit point" wykonanych jest większość gobelinów wiedeńskich. Na najcieńszych na 1 cm mieści się nawet 21 ściegów.
Ścieg owijany.
Do wykonania tego ściegu igła nie może być gruba, ponieważ powinna bez kłopotu prześliznąć się przez zwoje nitki. Wyciągnąć nitkę w punkcie A, wykonać ścieg za igłą B-A, przy czym igłę należy wyciągnąć dokładnie w punkcie A. Nie przeciągać igły w całości, tylko luźno owinąć nitkę od góry do dołu wokół czubka igły, lewym kciukiem przytrzymać zwoje nitki, przeciągnąć igłę (na razie wciąż przytrzymywać zwoje), wkłuć igłę z powrotem w 1. miejsce wkłucia (patrz przerywane linie i strzałka); nitkę przeciągać tak długo, aż ścieg owijany będzie leżał płasko na materiale. Ścieg ten doskonale nadaje się do haftowania małych kwiatków i listków.
Prosty ścieg gobelinowy.
Prosty ścieg gobelinowy składa się z półkrzyżyków. Obejmuje on podwójne skrzyżowanie nitek straminy. Kierunek wszystkich ściegów w robótce powinien być zawsze taki sam, zwykle biegną one od lewej strony u dołu ku górze z prawej strony, patrz ilustr. a. Każdy następny rząd znajduje się nad lub pod poprzednim rzędem, patrz ilustr. b. Koniec nitki należy zaszyć w ściegach łączących z tyłu robótki. Uwaga: Haftując wełną nie należy używać nitki dłuższej niż 60 cm, ponieważ miękka wełna staje się tym cieńsza, im częściej przeciągamy ją przez straminę. Zbyt długie nitki są w końcu tak cienkie, że nie wypełniają w całości przerw w straminie.
Haft cieniowany.
Cieniowanie motywów powstaje dzięki zachodzącym na siebie ściegom w zestopniowa-nych odcieniach. Na rysunku wzoru nie ma zwykle podanych kolorów, którymi można by się kierować. Podstawą jest kolorowa ilustracja bądź model w naturze (np. kwiaty i listki). Przenikanie poszczególnych kolorów najłatwiej jest osiągnąć, haftując cienkimi nićmi.
Ścieg supełkowy.
Ściegi supełkowe haftuje się z jednym, dwoma lub trzema zwojami nitki. Nitkę owija się od dołu do góry wokół czubka igły i wkłuwa się ją tuż obok miejsca wyciągnięcia nitki, patrz ilustr.
Ścieg płaski.
Najczęściej stosuje się go do wypełniania wąskich, podłużnych płaszczyzn o dowolnym kształcie. W położeniu prostym (ilustr. a, c, e, środek ilustr. k) lub ukośnym (ilustr. d, f) obejmują cały kształt. Szersze wzory należy podzielić, patrz ilustr. e, f, g i k. Ponieważ haftem wypełnia się ramkę, ściegi haftować można od lewej do prawej (ilustr. b, d i e) albo od prawej do lewej oraz od dołu do góry (ilustr. c).
W przeciwieństwie do kilkakrotnie podszytego ściegami przed igłą haftu wypukłego, wypukłość haftu płaskiego jest prawie niewidoczna na powierzchni materiału. Mimo to dzięki odpowiedniemu rozłożeniu ściegów można uzyskać plastyczne efekty oraz efekt światłocienia.
Przykłady • rozmieszczenia ściegów w kształtach składających się z kilku elementów pokazują ilustr. e-k. Aby koła były rzeczywiście okrągłe, zaczyna się haft od środka i wykonuje go w dwóch etapach. Ostatni ścieg na brzegu należy wyhaftować tuż pod poprzednim ściegiem (patrz ilustr. g). Bardzo interesująco wygląda kształt koła na ilustr. j: w dużym kole obok jego środka wyhaftowane jest małe kółko. Jak wyraźnie pokazuje ilustr., ściegi przy brzegu nie są położone tak gęsto jak pośrodku wokół małego kółka. Aby uniknąć zbyt ścisłego położenia ściegów w tych miejscach, od czasu do czasu wykonuje się krótszy ścieg. W kształtach złożonych z kilku płaszczyzn, patrz ilustr. k, zaczyna się haft pośrodku i wykonuje ściegi w prostym położeniu. Na brzegu ściegi sięgają od większego zaokrąglenia do węższego, wewnętrznego zaokrąglenia. Igłę wkłuwa się przy wewnętrznym brzegu. Jeśli kształt ma wyglądać plastycznie, należy podłożyć go ściegami przed igłą. Najpierw przeszywa się więc kontury drobnymi ściegami przed igłą. Ściegi płaskie powinny być ułożone odwrotnie do ściegów podkładu, patrz ilustr. a i b. Haftując podzielone płaszczyzny należy zwrócić uwagę, aby nie wypełnić haftem linii podziału.
To była niegdyś dla mnie forma relaksu, gdy mój wzrok nie był barierą do wyszywania. Przeważnie sama wykonywałam projekty i haftowałam. Mam do tej pory dwa ubrusy: biały z różami i kolorowy z kwiatami, motylkami pajęczyną. Mam wiele niezrealizowanych projektów, które leżą gdzieś głęboko zakopane. W brew pozorom, ten styl haftu nie jest taki trudny. Nigdy nie używałam taborka do wyszywania. 
- Do haftu richelieu używamy muliny i z doświadczenia wiem, że wykonana praca najlepiej się prezentuje gdy używamy jedynie dwóch nitek jednocześnie.
- Zaczynamy haft w miejscu tych przęsełek od wprowadzenia tuż pod linią rysunku fastrygi i jednocześnie po kolei tworzymy przęsła takim samym sposobem jak sam haft (patrz po niżej) tylko w tym wypadku na co najmniej 3 nitkach uprzednio wprowadzonych.
- Nitek nie zaciągamy z byt mocno.
- Miejsca do wycięcia i brzegi wycinamy po lewej stronie małymi bardzo ostrymi nożyczkami, uważając aby nie uszkodzić haftu.
